Phát Triển Du Lịch Bền Vững Trên Thế Giới Là Gì

Du lịch đại chúng thường chỉ hướng đến mục tiêu duy nhất là lợi nhuận của bên tổ chức, không có mục tiêu cho việc nâng cao công tác bảo tồn hoặc mang lại những lợi ích cho cộng đồng địa phương và có thể phá huỷ nhanh chóng các môi trường nhạy cảm. Ví dụ, với những vùng biển cần được bảo tồn, thì các hoạt động du lịch đại chúng tại đó có thể mang đến những tác động xấu do việc thiếu kế hoạch và quản lý hiệu quả. Khai thác nhiều năm có thể phá huỷ hoặc làm thay đổi một cách không thể nhận ra được các nguồn lợi và văn hoá mà chính những chuyến du lịch đại chúng này phụ thuộc vào. Du lịch đại chúng không cung cấp nguồn quỹ tài trợ cho cả các chương trình bảo tồn lẫn cộng đồng địa phương bảo vệ vùng tránh khỏi những hoạt động và phát triển mà có thể gây hại đến cảnh đẹp tự nhiên của vùng. Những cơ hội và các đe doạ tác động tới môi trường và văn hóa xã hội có thể chỉ được điều khiển thông qua các kế hoạch được lập ra và quản lý cẩn thận của du lịch bền vững.

Trụ cột phát triển du lịch bền vững

Nguyên tắc phát triển bền vững trong du lịch thiết lập sự cân bằng phù hợp giữa các khía cạnh môi trường, kinh tế và văn hóa xã hội, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Trong quá trình vận hành, tính bền vững thể hiện ở khía cạnh hướng tới giảm thiểu tác động đối với môi trường và văn hóa địa phương, đồng thời góp phần tạo ra thu nhập, việc làm và bảo tồn các hệ sinh thái tại đó.

Đồng thời, du lịch bền vững cung cấp các động lực kinh tế quan trọng để bảo vệ môi trường sống. Nguồn thu từ du khách thường được chuyển trở lại các chương trình bảo tồn thiên nhiên hoặc nâng cao năng lực cho cộng đồng địa phương để quản lý các khu bảo tồn. Hơn nữa, du lịch có thể là một phương tiện quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thúc đẩy thay đổi hành vi tích cực đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học trong số hàng triệu người đi du lịch trên toàn cầu mỗi năm. Tuy nhiên, xây dựng ngành du lịch bền vững vẫn đang là mục tiêu của nhiều quốc gia, đặc biệt tại các nước đang phát triển nơi mà cấp độ hiện tại chủ yếu là du lịch đại chúng.

Bảo tồn và nâng cao giá trị văn hoá – xã hội

Du lịch bền vững không gây tổn hại đến các cấu trúc xã hội hoặc văn hoá của cộng đồng mà là chất xúc tác nâng cao giá trị văn hoá và truyền thống địa phương. Du lịch bền vững khuyến khích các bên liên quan (các cá nhân, cộng đồng, công ty du lịch, và quản lý chính quyền) tham gia trong tất cả các giai đoạn của việc lập kế hoạch, phát triển và giám sát, giáo dục các bên liên quan về vai trò của họ. Sự tham gia đầy đủ sẽ đảm bảo việc phân bố lợi ích và chi phí du lịch công bằng với mỗi bên.

Hoạt động du lịch phát triển kéo theo sự mở rộng giao lưu kinh tế văn hoá giữa các vùng, miền và với quốc tế, góp phần giáo dục truyền thống, đào tạo kiến thức và rèn luyện, bồi dưỡng thể chất, tinh thần cho mọi tầng lớp dân cư.

Bài đọc nhiều nhất Digital Strategy 12/12/2024

Kinh doanh du lịch giúp tạo ra các nguồn kinh phí để bảo tồn, nâng cao giá trị và khôi phục các di sản kiến trúc, nghệ thuật, vật thể và phi vật thể, văn hóa, thủ công mỹ nghệ, trang phục, phong tục truyền thống,… Tuy nhiên, có nhiều thách thức trong việc gìn giữ các di sản. Ví dụ : văn hóa đặc đặc sắc của các dân tộc thiểu số dễ bị biến đổi do tiếp xúc với các nền văn hóa xa lạ, do xu hướng thị trường hóa các hoạt động văn hóa, do mâu thuẫn nảy sinh khi phát triển du lịch hoặc do tương phản về lối sống. Hay các di sản văn hóa, lịch sử, khảo cổ thường được xây dựng bằng các vật liệu đất nung như di tích Mỹ Sơn – Quảng Nam khó bảo tồn nguyên vẹn do tác động của khí hậu nhiệt đới gió mùa ở Việt Nam. Do đó, nhu cầu bảo tồn di sản bền vững ngày càng cấp thiết hơn.

Du lịch bền vững đóng góp về mặt kinh tế cho cộng đồng và tạo ra số lượng lớn công ăn việc làm ổn định cho địa phương cũng như rất nhiều các bên liên quan. Việc thực hiện kinh doanh du lịch đa dạng sẽ không được phép phá huỷ các nguồn lợi tự nhiên, văn hoá và kinh tế mà có thể tăng cường việc bảo tồn nguồn lợi tự nhiên, đánh giá cao giá trị văn hoá và mang lợi tức đến cho cộng đồng cũng như cho chính các doanh nghiệp tổ chức.

Có thể thấy phát triển du lịch bền vững mang lại nhiều lợi ích lớn như góp phần tăng trưởng kinh tế (chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xuất khẩu tại chỗ); tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho một bộ phận cộng đồng dân cư địa phương; góp phần cải thiện điều kiện về hạ tầng và dịch vụ xã hội cho địa phương (y tế, thông tin, vui chơi giải trí), …

Hình dưới đây cho thấy ngành du lịch tại 10 quốc gia có tỷ lệ đóng góp vào GDP cao nhất năm 2019, lên tới gần 10 % đối với Mỹ và hơn 8% với% với Trung Quốc – những nước hàng đầu trong phát triển du lịch bền vững.(2)

Tỷ lệ đóng góp trực tiếp của du lịch vào GDP của Việt Nam cũng ngày càng tăng, từ 6,3% năm 2015 lên 9,2% vào 2019.(1)

Du lịch phát triển đã góp phần tăng tỷ trọng của ngành du lịch trong khu vực dịch vụ. Ở đâu du lịch phát triển, ở đó diện mạo đô thị, nông thôn được chỉnh trang, sạch đẹp hơn, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt như Sa Pa (Lào Cai), Hạ Long (Quảng Ninh), Cát Bà (Hải Phòng), Sầm Sơn (Thanh Hóa), Cửa Lò (Nghệ An), Huế (Thừa Thiên-Huế), Đà Nẵng, Hội An (Quảng Nam), Nha Trang (Khánh Hòa), Mũi Né (Phan Thiết), khu vực đồng bằng sông Cửu Long và nhiều địa phương khác. Các ngành thương mại, nông nghiệp, thuỷ sản, giao thông, xây dựng, viễn thông… nhờ phát triển du lịch mà những năm qua đã có thêm động lực phát triển, góp phần thay đổi diện mạo của nền kinh tế – xã hội Việt Nam.

Tóm lại, du lịch bền vững là một quá trình liên tục đòi hỏi phải theo dõi liên tục các tác động của nó, nhằm đáp ứng hài hòa cả 3 tiêu chí :

Nguồn tham khảo: (1) Vietnamtourism. 2020 Tốc độ tăng trưởng khách cao, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế – xã hội (2) Visualcapitalist. 2020 Visualizing the Countries Most Reliant on Tourism (3) Booking.com Báo cáo Thường niên về Du lịch Bền vững

Trong những năm gần đây, du lịch bền vững dần được quan tâm và trở thành định hướng phát triển chính của ngành du lịch Việt Nam. Vậy du lịch bền vững là gì và đâu là các loại hình du lịch bền vững đang phổ biến tại Việt Nam? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết này.

Du lịch bền vững đang trở thành định hướng phát triển của du lịch Việt Nam. Ảnh: Quang Nguyen Vinh

Thuật ngữ “Du lịch bền vững” xuất phát từ cụm từ tiếng Anh “sustainable tourism”. Đây là một khái niệm du lịch được Tổ chức Du lịch Thế giới (World Tourism Organization (UNWTO) giới thiệu lần đầu vào năm 1988: “Du lịch bền vững là việc phát triển toàn diện các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch, địa phương và toàn ngành, song song với việc quan tâm tới những tác động hiện tại và tương lai của các hoạt động tới kinh tế, xã hội và môi trường”.

Phát triển du lịch bền vững, theo Luật Du lịch 2017, là “sự phát triển du lịch đáp ứng đồng thời các yêu cầu về kinh tế - xã hội và môi trường, bảo đảm hài hòa lợi ích các chủ thể tham gia hoạt động du lịch, không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu về du lịch trong tương lai.”

Nói cách khác, mục tiêu của du lịch bền vững là duy trì các lợi thế kinh tế và xã hội từ việc phát triển du lịch, đồng thời giảm thiểu các tác động tiêu cực tới môi trường tự nhiên, lịch sự, văn hóa và xã hội.

Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và giá trị văn hóa là cốt lõi của du lịch bền vững. Ảnh: Khiển Hoàng

Với những lợi ích kinh tế, văn hóa và xã hội mà du lịch bền vững đem lại, ngày càng có nhiều loại hình du lịch liên quan được phát triển và trở nên phổ biến tại Việt Nam. Mỗi loại hình du lịch bền vững đều có các đặc điểm và hoạt động đặc trưng, đem tới những trải nghiệm khác biệt cho khách du lịch. Cụ thể:

“Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hoá địa phương, có sự tham gia của cộng đồng dân cư, kết hợp giáo dục về bảo vệ môi trường” (theo Luật Du lịch 2017). Khi tham gia loại hình du lịch này, bạn có thể hòa mình với thiên nhiên thông qua các hoạt động tham quan, thể thao như đi bộ trong rừng nguyên sinh, quan sát động vật hoang dã, v.v.

Du lịch sinh thái là hình thức du lịch được phát triển tại nhiều địa phương. Ảnh: Lê Hữu Chính

“Du lịch văn hóa là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở khai thác giá trị văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tôn vinh giá trị văn hóa mới của nhân loại” (theo Luật Du lịch 2017). Tài nguyên du lịch văn hóa vô cùng phong phú, bao gồm các di tích văn hóa - lịch sử, công trình kiến trúc nghệ thuật, lễ hội truyền thống, các giá trị văn hóa dân gian, v.v. Chính vì vậy, bạn có thể trải nghiệm đa dạng các hoạt động, từ tham quan danh lam thắng cảnh, các địa điểm tâm linh cho tới thưởng thức ẩm thực địa phương, hòa mình vào các lễ hội dân gian truyền thống.

Ngày càng nhiều du khách trẻ ưa thích trải nghiệm tham quan các di tích lịch sử. Ảnh: Ngọc Linh

“Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi” (theo Luật Du lịch 2017). Với loại hình du lịch này, bạn sẽ có cơ hội trò chuyện và tìm hiểu về cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của người dân tại các địa phương. Và tương tự như du lịch văn hóa, bạn sẽ được trải nghiệm ẩm thực và các hoạt động khác nhau tại điểm đến du lịch.

Nhiều du khách thích thú khi được trải nghiệm loại hình du lịch cộng đồng. Ảnh: Internet

Du lịch tình nguyện là loại hình kết hợp giữa hoạt động du lịch với hoạt động tình nguyện. Theo đó, du khách khi trải nghiệm loại hình này sẽ tham gia vào các hoạt động tình nguyện, chẳng hạn như từ thiện. Nhìn chung, hình thức du lịch này đang dần phổ biến ở đối tượng khách du lịch trẻ bởi nó gắn liền với trách nhiệm bảo vệ môi trường, phát triển cộng đồng.

Được thành lập và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 02/2022, định hướng của Công ty Cổ phần Đầu tư phát triển du lịch RAVI là phát triển các hoạt động du lịch nghỉ dưỡng sinh thái gắn liền với việc bảo tồn và phát triển hệ sinh thái rừng.

Toàn cảnh dự án Sakana Resort Hòa Bình - Khu nghỉ dưỡng độc bản giữa núi rừng xanh ngát. Ảnh: Ravi

Hiện tại, RAVI đang quản lý việc vận hành của làng nghỉ dưỡng Hasu Village nằm tại xã Mông Hóa, thành phố Hoà Bình. Toàn bộ khu nghỉ dưỡng được xây dựng tinh tế theo phong cách Nhật Bản, mang tới không gian mở tiện nghi để du khách hòa mình tận hưởng cảnh quan thiên nhiên trong lành. Ngoài Hasu Village, công ty RAVI còn có những dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp đang được triển khai tại Hòa Bình, Phú Yên.

Cho đến nay, với định hướng phát triển du lịch bền vững, Công ty Cổ phần Đầu tư phát triển du lịch RAVI đã đề ra các nguyên tắc trong quá trình thực hiện như sau:

- Giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực tới tài nguyên thiên nhiên tại điểm đến: Các dự án khu nghỉ dưỡng đã đi vào hoạt động hay đang trong giai đoạn triển khai đều được xây dựng bằng cách tận dụng địa thế tự nhiên để khai thác tối đa vẻ đẹp thiên nhiên mà không phá vỡ sự cân bằng sinh thái.

- Mang đến hiệu quả kinh tế song song với việc hỗ trợ địa phương: Trong quá trình vận hành, RAVI hướng đến việc tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân bản địa thông qua tăng cường số lượng và chất lượng việc làm tại các cơ sở nghỉ dưỡng, từ đó mang lại những đóng góp tích cực cho đời sống địa phương.

- Đáp ứng nhu cầu nghỉ dưỡng của mọi đối tượng khách hàng: Bằng cách không ngừng nâng cao, cải thiện chất lượng dịch vụ, sản phẩm tại các cơ sở, RAVI mong muốn đem tới những trải nghiệm nghỉ dưỡng an lành, thoải mái cho khách du lịch.

Có thể nói, đi kèm với những nhu cầu về trải nghiệm ngày càng tăng cao, du khách đang dần hướng đến những giá trị nghỉ dưỡng đích thực thông qua các hình thức du lịch mới lạ, có tác động tích cực tới mọi mặt kinh tế - văn hóa - xã hội. Đó cũng chính là lý do cho sự phát triển và lan tỏa không ngừng của du lịch bền vững và những hình thức liên quan.